Timsahlar, su altında uzun süre nefes almadan kalabilme yetenekleriyle dikkat çekerler. Bu yetenek, çeşitli biyolojik ve fizyolojik adaptasyonlarla sağlanır. Nil timsahları, normal solunum sırasında nefes tutma sürelerinin %80’ini oluşturur ve hipoksik veya hiperkapnik gazların solunması bu süreleri azaltır. “Korku bradykardisi” adı verilen durum, su altında rahatsız edilen timsahlarda kalp atış hızının düşmesiyle dalış sürelerinin 19,6 dakikaya kadar uzamasına neden olur. Timsahların hemoglobin özellikleri, bikarbonat iyonlarının oksijen afinitesini azaltarak dokulara oksijen salınımını artırır ve bir saatten fazla su altında kalmalarını sağlar. Dalış süreleri, vücut kütlesi ve çevresel faktörlerle ilişkilidir ve dinlenme dalışları 12 dakika sürerken aktif dalışlar bir dakikayı geçmez. Timsahlar, su altında metabolik hızlarını değiştirerek aerobik gereksinimlerini karşılarlar ve zorunlu dalışlar sırasında anaerobik metabolizmaya daha fazla bağımlı hale gelirler. Bu adaptasyonlar, timsahların su altında uzun süre hayatta kalmalarını sağlar.
Timsahlar suyun altında ne kadar kalabilir?
Timsahlar, su altında uzun süre nefes almadan kalabilme yetenekleriyle bilinirler. Bu yetenek, onların avlanma ve savunma stratejilerinde kritik bir rol oynar. Aşağıda bu konuda yapılan bazı araştırmaların bulgularını özetleyelim:
- Solunum Düzeni ve Gaz Değişimi: Nil timsahının (Crocodylus niloticus) solunum düzeni, solunum epizodları ve nefes tutma dönemlerinden oluşur. Normal solunumda, nefes tutma süreleri toplam sürenin %80’ini oluşturur. Hipoksik ve hiperkapnik gazların solunması, nefes tutma sürelerini önemli ölçüde azaltır (Glass & Johansen, 1979).
- Korku Bradykardisi: Timsahlar, su altında rahatsız edildiklerinde, “korku bradykardisi” adı verilen bir durum yaşarlar. Bu durumda kalp atış hızı %65’e kadar düşer ve dalış süreleri 19,6 dakikaya kadar uzar (Wright et al., 1992).
- Hemoglobin Özellikleri: Timsahların, solunum son ürünü olan bikarbonat iyonlarının hemoglobin oksijen afinitesini azaltarak dokulara büyük miktarda oksijen salınımı yapması, su altında uzun süre kalmalarını sağlar. Bu özellik, timsahların bir saatten fazla süre su altında kalabilmesine yardımcı olur (Komiyama et al., 1995).
- Dalış Süreleri ve Çevresel Faktörler: Timsahların dalış süreleri vücut kütlesi ve çevresel faktörlerle ilişkilidir. Dinlenme dalışları genellikle 12 dakika sürerken, aktif dalışlar bir dakikayı geçmez. Çevresel faktörler, dalış süresinde oksijen rezervlerinden daha büyük bir etkiye sahiptir (Campbell et al., 2010).
- Metabolik Adaptasyonlar: Timsahlar, su altında kaldıkları süre boyunca metabolik hızlarını değiştirerek spesifik aerobik gereksinimlerini karşılarlar. Zorunlu dalışlar sırasında anaerobik metabolizmaya daha fazla bağımlı hale gelirler (Wright, 1987).
Sonuç: Timsahlar, biyolojik ve fizyolojik adaptasyonları sayesinde su altında uzun süre nefes almadan kalabilirler. Bu süre, çevresel koşullara ve timsahın yaşadığı duruma göre değişiklik gösterebilir.
